Suriname wordt al maandenlang getroffen door aanhoudende stakingen en demonstraties, met als hoogtepunt een bestorming van het parlementsgebouw afgelopen februari. Surinaamse burgers zijn fulminant door de lage lonen en de diepe economische crisis waar het land al tijden in verkeert. De situatie wordt verergerd door de ontevredenheid over de regering van president Chan Santokhi en de beschuldigingen van corruptie binnen zijn regering. Deze stakingen en demonstraties hebben een enorme impact op de bevolking en de economie van Suriname en de protesten lijken voorlopig niet te stoppen. De grote onrust onder Surinaamse werknemers is aanleiding voor een interessante vergelijking tussen het Surinaamse en Nederlandse arbeidsrecht: hoe werken verschillen tussen de stelsels uit in de praktijk? Welke bescherming hebben de werknemers in de huidige economische realiteit in Suriname nodig?
Economische situatie in Suriname
In Suriname is de inflatie enorm hoog en het inkomen van de gemiddelde Surinamer stijgt niet mee. Levenskosten zijn afgelopen jaar enorm gestegen en de verschillen tussen arm en rijk wordt steeds groter. De vriendjespolitiek van Santokhi en zijn vicepresident Brunswijk zette veel kwaad bloed. Dit is des te meer schrijnend, omdat Santokhi heeft beloofd de corruptie aan te pakken. Suriname is een importland en produceert weinig voor eigen consumptie. Het land exporteert grondstoffen zoals hout, olie en goud, maar juist die export heeft de afgelopen maanden minder goed gedraaid.[1] Het land heeft te kampen met een enorme verarming van de bevolking en de economie heeft vele schokken moeten verwerken de afgelopen jaren.
De economische situatie in Suriname is al geruime tijd zorgwekkend. Vorig jaar was de inflatie in Nederland ‘slechts’ 10%.[2] Suriname had dat jaar te maken met inflatie van meer dan 54%.[3] Het gemiddelde salaris in Suriname is relatief laag, waardoor de bevolking zich de gestegen prijzen voor voedsel niet kan veroorloven. Zo is een brood in Suriname omgerekend €1,50, terwijl mensen uit de volkswijken €75 tot €100 per maand verdienen. De immense armoede heeft de criminaliteit doen toenemen.
Surinaams arbeidsrecht in vergelijking met Nederlands arbeidsrecht
Veel Surinamers zijn ontevreden over de huidige arbeidssituatie in het land. Surinamers werken soms 80 uur in een week, maar verdienen nog steeds nauwelijks genoeg om de basisboodschappen te kunnen halen. Suriname en Nederland hebben aanzienlijke verschillen in hun arbeidssituatie. Dit komt deels door verschillen in de arbeidswetgeving. Waar Nederland uitgebreide arbeidswetgeving heeft om werknemers te beschermen tegen discriminatie, ontslag en onveilige werkomstandigheden, biedt de Surinaamse wetgeving een stuk minder bescherming aan werknemers.
Een voorbeeld hiervan is het minimumloon, dat in Suriname ver onder het niveau ligt dat nodig is te voorzien in de basisbehoeften, zelfs na de stijging van het minimumloon afgelopen februari naar 38,50 SRD per uur (omgerekend nog geen één euro per uur).[4]
Verder heeft Suriname net als Nederland wetgeving die werknemers beschermt tegen discriminatie op de werkvloer, maar de hoge mate van discriminatie en vooroordelen in de samenleving komen tot uiting tussen werknemers en werkgevers onderling. Daarnaast is er een gebrek aan capaciteit en middelen van de instanties die met de handhaving van het discriminatieverbod belast zijn, zoals de afdeling Arbeidsinspectie en het Bureau Discriminatiezaken. Deze instanties hebben vaak te maken met beperkte budgetten en personeel, waardoor ze niet in staat zijn om effectief toezicht te houden op de arbeidsmarkt.
Een overeenkomst tussen Nederland en Suriname is het stakingsrecht. Surinaamse werknemers hebben net als Nederlandse werknemers het recht om te staken en zich te verenigen in de vorm van een vakbond, maar dit blijkt in de praktijk minder makkelijk te gaan dan in Nederland. Hier uit zich een groot verschil tussen de Surinaamse arbeidspraktijk vergeleken die van Nederland. Doordat vakbonden in Suriname in tegenstelling tot Nederlandse vakbonden niet doorbetalen tijdens stakingen, is staken voor Surinaamse werknemers financieel (bijna) niet te doen. Het komt daarnaast geregeld voor dat vakbonden in Suriname worden tegengewerkt door werkgevers of de overheid. Dit gebeurt onder meer door intimidatie of het beperken van de mogelijkheden voor vakbonden om op te treden als vertegenwoordigers van werknemers. De effectiviteit van Surinaamse vakbonden wordt hierdoor drastisch beperkt.[5]
Toekomst van de Surinaamse arbeidssituatie
Het Surinaamse arbeidsrecht heeft weliswaar enige gelijkenis met het Nederlandse arbeidsrecht maar de handhaving ervan is zeker niet altijd consistent. Dit leidt tot onzekerheid en ongelijke behandeling van werknemers. Bovendien is het moeilijk voor werknemers om hun rechten te laten gelden vanwege een gebrek aan informatie, juridische bijstand en toegang tot het rechtssysteem. In 2020 hebben werknemers in de goudmijnbouwsector in Suriname gestaakt om te protesteren tegen slechte arbeidsomstandigheden en lage lonen. Na onderhandelingen tussen vakbonden, werkgevers en de overheid zijn de lonen verhoogd en betere arbeidsomstandigheden afgesproken. Deze zaak toont aan dat vakbonden effectief kunnen zijn in het beschermen en verbeteren van de rechten van werknemers en is zeker een stap in de goede richting.[6] Er is echter veel vertrouwen en samenwerking tussen de werknemers en werkgevers nodig om dergelijke resultaten te bereiken, wat op dit moment nog ontbreekt in het land. Er blijft veel werk aan de winkel. De overheid zal hard moet werken aan de crisis in het land en de extreem lage lonen zodat werknemers en Surinaamse burgers genoeg middelen hebben om te voorzien in de basisbehoeftes. Werknemers moeten hun rechten kunnen uitoefenen en gelijke kansen krijgen. Een hervorming van het arbeidsrecht en de bescherming van werknemers is daarbij essentieel. Een land dat zo rijk is aan goud, olie en vruchtbare grond als Suriname zou hier meer gebruik van moeten maken ten behoeve van het welzijn van haar inwoners.
[1] ‘Suriname hoopt dat olie de economie weer vlot kan trekken’, 11 maart 2023, NOS.nl.
[2] Centraal Bureau voor de Statistiek (te raadplegen via deze link: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2023/02/inflatie-10-procent-in-2022)
[3] Algemeen Bureau voor de Statistiek van Suriname (te raadplegen via deze link: https://statistics-suriname.org/wp-content/uploads/2023/01/CPI-dec-2022.pdf)
[4] https://gov.sr/verduidelijking-in-kwestie-nieuw-algemeen-minimumloon/
[5] Zie hierover bijvoorbeeld “Suriname: vakbond vreest intimidatie en repressie door regering”, 28 april 2020, De Ware Tijd (te raadplegen op dwtonline.com) of “Suriname: vakbonden klagen over intimidatie en bedreigingen”, 16 februari 2021, De Ware Tijd (te raadplegen op dwtonline.com).
[6] “Staking in goudsector Suriname gaat derde dag in”, 3 september 2020, Starnieuws.
The post Toenemende onrust onder Surinaamse werknemers in de economische crisis appeared first on Bulletineke Justitia.