Het zal velen niet ontgaan zijn: conservatieve Amerikanen boycotten het biermerk Bud Light na een samenwerking met transgender vrouw Dylan Mulvaney.[1] Dit is een voorbeeld van de toenemende benadeling van transgender personen in de Verenigde Staten, waar in de eerste helft van januari van dit jaar al zo’n 100 anti-LHBTI wetten zijn aangenomen, gericht op, bijvoorbeeld, belemmeringen in de transitie van deze personen.[2] Hoewel de Verenigde Staten stappen terug aan het nemen is, zijn er wereldwijd veel landen die streven naar progressievere en inclusievere wetgeving.

In Nederland zorgt het voorstel tot wijziging van de Transgenderwet, waarvan de huidige Transgenderwet te vinden is in Afdeling 13 van Titel 4 van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW), voor veel discussie. Dit wetsvoorstel beoogt onder andere de verplichte deskundigenverklaring af te schaffen. Over de wet wordt nog gedebatteerd in de Tweede Kamer. Argentinië wordt daarentegen de pionier van transgenderrechten genoemd. Vandaar de vraag: hoe is het voorstel tot wijziging van de Nederlandse Transgenderwet in vergelijking met de Argentijnse Transgenderwet?[3]

De deskundigenverklaring

Sinds 2014 moeten transgender personen in Nederland op grond van artikel 1:28 lid 1 BW middels een deskundigenverklaring van een arts of psycholoog hun geslachtswijziging aanvragen. Onder de nieuwe Transgenderwet zou deze bepaling komen te vervallen en wordt de verklaring vervangen met een bedenktijd van vier, maximaal twaalf, weken.[4] Deze procedure zal gratis zijn. Slechts het nieuwe identiteitsdocument dient betaald te worden. Onder het huidige stelsel kost de deskundigenverklaring gemiddeld €315, waarvan €250 voor het gesprek en €65 voor de verklaring zelf. In 2012 heeft Argentinië als eerste land ter wereld de deskundigenverklaring afgeschaft.[5] Wel geldt dezelfde bedenktijd als die in het Nederlands wetsvoorstel, ook wel het tweestappen-stelsel genoemd. De eerste stap is een verzoek tot wijziging van het geslacht. De tweede stap is een bevestiging van de wens om het geslacht te wijzigen. Deze procedure is gratis.

De leeftijdsgrens

De leeftijdsgrens voor het aanvragen van een geslachtswijziging in Nederland zou onder de nieuwe Transgenderwet worden verlaagd. Deze leeftijd is nu 16 jaar. Onder de nieuwe Transgenderwet kunnen jongeren onder de 16 hun geslacht wijzigen, mits zij toestemming verleend hebben verkregen van de rechter.[6] De leeftijdsgrens in Argentinië is 18 jaar. Jongeren tussen de 14 en 18 jaar kunnen hun wettelijke vertegenwoordigers een verzoek tot wijziging van het juridisch geslacht laten indienen. Hiervoor geldt een tweetal voorwaarden. Ten eerste dient de minderjarige uitdrukkelijk instemming te geven. Ten tweede dient de minderjarige juridisch advies te ontvangen van een advocaat. Indien een of beide wettelijke vertegenwoordigers weigert goedkeuring te geven, kan de rechter om toestemming worden gevraagd.

Plaats van aanvraag

De derde aanpassing is een wijziging van artikel 1:28 lid 1 BW: de plaats waar de aanvraag kan worden gedaan. Onder het huidige recht moet de aanvraag worden gedaan in de gemeente waarin de persoon geboren is. Onder de nieuwe Transgenderwet kan de wijziging in persoon worden aangevraagd bij een ambtenaar van de burgerlijke stand in de eigen woonplaats.  De aanvraag kan in Argentinië ofwel worden gedaan bij het nationaal register in Buenos Aires ofwel bij een van de provinciale registers.[7] Het provinciale register is vergelijkbaar met de ambtenaar van de burgerlijke stand in de eigen woonplaats. Hierbij is het opgeven van een nieuwe naam verplicht, omdat namen in Argentinië per definitie mannelijk of vrouwelijk zijn.

Conclusie

Al met al kan geconcludeerd worden dat de huidige Nederlandse wetgeving achterloopt op de Argentijnse wetgeving. De plannen in het wetsvoorstel komen wél overeen met de progressieve Argentijnse wetgeving. De procedure om het juridische geslacht te wijzigen is in Argentinië reeds in 2012 vergemakkelijkt door de deskundigenverklaring af te schaffen en de leeftijdsgrens te verlagen naar 14 jaar. Nederland zit daarentegen nog steeds in de debatfase, waarvan nog onbekend is wanneer het uiteindelijke besluit gemaakt gaat worden. Indien Nederlandse transgender personen hun geslacht willen wijzigen zullen zij dit alsnog moeten doen aan de hand van een deskundigenverklaring in hun geboorteplaats en pas vanaf 16 jaar. Hoewel we ons naar de buitenwereld voordoen als progressief land op het gebied van LHBTI-rechten, hebben we nog een lange weg te gaan. Net als op het WK voetbal in 2022 verliest Nederland ook deze strijd van Argentinië.

[1] A. Holpuch, ‘Behind the Backlash Against Bud Light’s Transgender Influencer’, The New York Times, 14 april 2023.

[2] J. Yurcaba, ‘With over 100 anti-LGBTQ bills before state legislatures in 2023 so far, activists say they’re ‘fired up’, NBC News, 14 januari 2023.

[3] In dit artikel zal ik de registratie van de geslachtswijziging bespreken. Non-discriminatiewetgeving, vergoeding van de geslachtsveranderende operaties en quota in de publieke sector zal ik in deze vergelijking buiten beschouwing laten. Ook de herhaaldelijke geslachtswijziging zal ik buiten beschouwing laten, omdat deze wijziging in de praktijk weinig tot niet voorkomt.

[4] Wetsvoorstel Wijziging vermelding geslacht in geboorteakte (Kamerstukken II 2021/22, 35825).

[5] Ley 26.743 Establécese el derecho a la identidad de género de las personas, aangenomen 9 mei 2012.

[6] Wetsvoorstel Wijziging vermelding geslacht in geboorteakte (Kamerstukken II 2021/22, 35825).

[7] M. van den Brink m.m.v. D. Snaathorst, Recht doen aan genderidentiteit. Evaluatie drie jaar transgenderwet 2014-2017, december 2018; https://www.wodc.nl/onderzoeksdatabase/2897-evaluatie-transgenderwet.aspx.

The post <strong>Nederland vs. Argentinië: loopt onze transgenderwetgeving achter?</strong> appeared first on Bulletineke Justitia.