De auto-industrie innoveert in een steeds sneller tempo. De elektrische auto is een feit, evenals het  ‘autonome voertuig’ (hierna: AV). Velen zijn enthousiast over deze zelfrijdende auto, anderen zijn sceptisch. Met name vanuit de juridische hoek rijzen vragen met betrekking tot de complicaties die AV’s met zich meebrengen.

Om een beter beeld te krijgen van het fenomeen ‘zelfrijdende auto’, dient men eerst de ratio achter dit concept te begrijpen. De vraag naar deze auto’s is niet los te zien van het aantal ongelukken in het verkeer. Volgens de Association For Safe International Road Travel overlijden er wereldwijd ongeveer 3.200 personen per dag aan verkeersgerelateerde ongevallen.[1] Volgens een onderzoek van adviesbureau McKinsey & Company zal de invoering van AV’s dit aantal met 90% doen verminderen. In de Verenigde Staten zou dit moeten leiden tot een kostenbesparing van 190 miljard Amerikaanse dollar per jaar.[2]

Op het moment zijn o.a. Google, Mercedes-Benz en Volvo bezig met de ontwikkeling van AV’s. In een interview zegt Chris Urmson, projectleider van Google’s AV project, dat de auto in 2020 klaar zal zijn voor massaproductie.[3] Een cruciaal verschil tussen de ‘gewone’ auto en een AV is dat laatstgenoemde wordt bestuurd door een zelfbesturingssysteem. De enige vereiste menselijke handeling is de invoering van de gewenste locatie in de computer. Hierdoor kun je betogen dat art. 8 WVW (besturen onder invloed) niet van toepassing is op AV’s. Er is namelijk niemand die daadwerkelijk het voertuig bestuurt. Dit klinkt natuurlijk als een geweldige oplossing voor wanneer je terug komt van een avond stappen, maar denk ook aan de mogelijkheden voor personen die bijvoorbeeld blind zijn.

Wie is nu aansprakelijk als een AV betrokken raakt bij een verkeersongeval? Is dat de gebruiker, de fabrikant of de softwareleverancier? Google en Mercedes-Benz hebben bevestigd dat zij de verantwoordelijkheid én aansprakelijkheid op zich nemen, indien één van hun AV’s betrokken raakt in een ongeluk. Onder welke voorwaarden zij die aansprakelijkheid op zich willen nemen, is vooralsnog onduidelijk.[4]

Andere juristen zijn een stuk creatiever. Een aantal juristen pleit voor het aanmerken van AV’s als rechtspersoon. Inderdaad, robots die drager worden van rechten en plichten. Dit zou meerdere voordelen moeten opleveren. Om te beginnen kan een AV in dit geval zélf aansprakelijk worden gesteld. Het mag namelijk niet de bedoeling zijn om de bijdrage van fabrikanten aan de verkeersveiligheid te ‘belonen’ met een groter aansprakelijkheidsrisico. Dit zou tevens de innovatie op het gebied van AV’s ontmoedigen.[5] Het aansprakelijk stellen van de gebruiker is ook onwenselijk. De gebruiker is namelijk degene die zijn lot in de handen legt van het autonome voertuig. Bovendien zou dit mijns inziens de aankoop van AV’s een stuk onaantrekkelijker maken.

Een robot aansprakelijk stellen voor schade lijkt niet mogelijk en zelfs vreemd. Voor verzekeraars is dit dé periode om zich te verdiepen in nieuwe verdienmodellen. Als rechtspersoon zou een AV zélf een verplichte aansprakelijkheidsverzekering kunnen krijgen. De fabrikant zou deze verzekering moeten afsluiten. De kosten hiervan zijn te verwaarlozen aangezien robots vele malen betrouwbaarder zijn dan mensen.[6]

Ik hoor u al denken: “Dus ik kan dronken de auto instappen én ik ben niet aansprakelijk als het mis gaat? Waar kan ik mijzelf inschrijven?!” Er zit echter ook een aantal nadelen verbonden aan de invoering van AV’s. Dit is waarschijnlijk de reden dat het zo lang duurt voordat de auto’s op de markt komen. Zo zijn voertuigen die aangestuurd worden door computers een makkelijk doelwit voor hackers. Bovendien zal ook deze technologische ontwikkeling onze privacy beperken door middel van het opslaan van gebruikersinformatie.[7]

Kortom zien wij dat de toekomst die men vroeger schetste in tekenfilms steeds dichterbij komt. Nieuwe ontwikkelingen brengen echter nieuwe risico’s met zich mee. Het is aan de wetgever om hier evenwicht in te creëren. Voor nu is het belangrijk dat men zich realiseert dat de mens onbewust steeds meer taken overlaat aan robots. Of wij hier enthousiast over moeten zijn, laat ik in het midden. Het levert in ieder geval wel interessante juridische vraagstukken op.

[1]http://asirt.org/initiatives/informing-road-users/road-safety-facts/road-crash-statistics
[2]http://www.mckinsey.com/insights/automotive_and_assembly/ten_ways_autonomous_driving_could_redefine_the_automotive_world
[3] http://www.ibtimes.com/google-inc-says-self-driving-car-will-be-ready-2020-1784150
[4] http://www.cbsnews.com/news/self-driving-cars-google-mercedes-benz-60-minutes/
[5] http://fd.nl/opinie/1106636/zelfrijdende-auto-moet-zelf-aansprakelijk-worden
[6] https://decorrespondent.nl/2116/Wanneer-neemt-de-robot-het-stuur-over-Tien-leestips-over-de-zelfrijdende-auto/222491210700-3b8eda16
[7] http://finance.yahoo.com/news/autonomous-car-keeps-routing-past-130800241.html;_ylt=A2KJ3CUL199SkjsAexPQtDMD

*foto:www.inhabitat.com

The post De robot als drager van rechten en plichten appeared first on Bulletineke Justitia.