Het jaar 2030 belooft een monumentaal hoofdstuk te worden in de geschiedenis van het internationale voetbal. Het is dan namelijk precies honderd jaar geleden dat het eerste wereldkampioenschap plaats heeft gevonden. Om aanhangers van over de hele wereld te verwelkomen en te verenigen, pakt de FIFA uit door het toernooi te verspreiden over maar liefst drie continenten en zes landen.[1] Een gedurfde en ambitieuze zet, want te midden van de opwinding en anticipatie doemt de schaduw van duurzaamheid op en rijst de cruciale vraag: kan dit grootschalige evenement wel op een duurzame manier worden georganiseerd? Het organiseren van een mondiaal evenement op deze schaal brengt een enorm ecologisch voetafdrukpotentieel met zich mee. Denk hierbij aan verdere en langere reizen voor teams, supporters en media; en de noodzaak van moderne infrastructuur op niet één, maar zes locaties.[2]
Ik zal in dit artikel allereerst uitleggen wat een polycentrisch hostingmodel zoals dit precies inhoudt aan de hand van voorbeelden van voorheen. Daarnaast zal ik gaan kijken naar claims die de organisatie in de afgelopen jaren heeft gemaakt met betrekking op uitstoot bij het vorige wereldkampioenschap en zal ik ingaan op een aantal beoordelingen van andere partijen over dit beleid. Ook zal ik ingaan op een mogelijk motief van de FIFA om ervoor te kiezen het toernooi op deze manier te organiseren.
Het polycentrische hostingmodel
Het principe van het polycentrische hostingmodel, waarbij meerdere landen samenwerken bij het organiseren van een groot evenement is niets nieuws. We hebben eerder bijvoorbeeld gezien dat het Europees kampioenschap in 2021 werd georganiseerd door meerdere landen verspreid over heel Europa. Nadat er voor de WK’s in 2018 en 2022 relatief veel interesse was om het evenement te organiseren, waren er voor de editie van 2026 slechts twee biedingen, waarvan de winnaar (VS, Canada en Mexico) ook een voorbeeld is van een polycentrisch hostingmodel. In 2021 heeft de FIFA dus al kunnen spieken hoe het bij het EK geregeld werd, toen dit toernooi georganiseerd werd met wedstrijden door heel Europa. Een groot voordeel van dit organisatiemodel is dat er weinig tot geen nieuwe stadions hoeven worden gebouwd en dat gebruikt gemaakt kan worden van bestaande locaties.[3] De schaal waarmee nu gewerkt wordt is echter exceptioneel. Het is de vraag of dit voordeel opweegt tegen het nadeel dat ontstaat door het vele en verre reizen.
Uitstoot als gevolg van het Wereldkampioenschap
FIFA beweert dat het WK in Qatar afgelopen winter het eerste volledige klimaatvrije WK was, waarbij er 3,6 miljoen ton aan uitstoot gecompenseerd is door meerdere initiatieven. The Swiss Fair Trade Commission gaf echter aan dat deze cijfers misleidend zijn, omdat het compenseren van emissies door bijvoorbeeld het planten van bomen, veel langer duurt en dat de resultaten van deze compensatie dus pas op lange termijn zichtbaar zullen zijn. Ook geeft de organisatie aan dat de cijfers van de FIFA simpelweg niet kloppen. Na onderzoek kwamen zij namelijk uit op de schatting dat het toernooi heeft gezorgd voor meer dan tien miljoen ton aan uitstoot. Dat is dus ongeveer drie keer zoveel als wat de FIFA aangeeft te compenseren en net zoveel als de jaarlijkse uitstoot van Jamaica.[4]
Maar hoe zit het dan met het oog op het toernooi in 2030? De FIFA geeft aan alles op alles te zetten om ervoor te zorgen dat de gevolgen voor het milieu van het evenement minimaal zijn. Zo willen zij ervoor zorgen dat een groot deel van de wedstrijden zal worden gespeeld in een in nauwe geografische nabijheid.[5] Dit houdt in dat een land niet drie achtereenvolgende wedstrijden op drie verschillende continenten zal spelen, maar dat er bij de planning van het wedstrijdschema ook naar geografie en infrastructuur zal worden gekeken. Zo zullen er slechts drie wedstrijden worden gespeeld in Zuid-Amerika.[6]
Daarnaast is het belangrijk om aan te geven dat een groot deel van de uitstoot voor het toernooi in 2022 is veroorzaakt door het bouwen van nieuwe stadions, enkel voor dat toernooi. Het toernooi vond plaats in acht verschillende stadions, waarvan er slechts één bestond voordat het toernooi naar Qatar kwam.[7] Volgens een analyse van Carbon Market Watch zou de ecologische voetprint van het bouwen van de zeven stadions minstens 2.06Mt CO2e zijn (wat erg veel is), waardoor het bouwen van nieuwe stadions en het creëren van nieuwe infrastructuur veruit het grootste deel van de uitstoot veroorzaakte.[8] Door de polycentrische organisatie van het toernooi in 2030, zal dit echter niet nodig zijn. Er kan gebruik worden gemaakt van reeds bestaande infrastructuur en dit zal dus weer zorgen voor compensatie voor het vele reizen.
Mogelijk motief van de FIFA en een blik op de toekomst
De FIFA heeft zich de afgelopen jaren sowieso al minder populair gemaakt in de ogen van voetballiefhebbers. Zo werd het wereldkampioenschap in 2022 in Qatar overschaduwd door verhalen rondom schending van mensenrechten en corruptie in het Midden-Oosten. Een ander gevolg van de toewijzing van het evenement aan deze drie continenten, is dat zij hierdoor worden uitgesloten als geschikte bieders voor het toernooi in 2034. Na de bekendmaking van de gastlanden in 2030 besloot de FIFA zelfs om het biedproces voor evenement in 2034 minstens drie jaar naar voren te halen, waardoor er veel geïnteresseerde landen afhaakten. De planning om het proces te voltooien werd voor de meeste landen als onmogelijk beschouwd, vanwege de aanzienlijke overheidssteun die doorgaans is vereist voor een dergelijk bod. Saoedi-Arabië kwam dan ook als enige land met een statement dat ze een bod gingen uitbrengen, waardoor het toernooi hoogstwaarschijnlijk weer naar het Midden-Oosten zal gaan. Terwijl de FIFA aangeeft dat er sprake was van ‘widespread consultation’ omtrent deze regeling, hebben meerdere voorzitters van nationale voetbalbonden aangegeven dat zij hiervan pas op de hoogte werden gesteld toen het officieel bekend werd gemaakt.[9] Hier zit wederom een luchtje van corruptie aan en hoewel in dit artikel de focus ligt op het evenement in 2030, geeft deze gang van zaken wel aan dat een mogelijke reden van de FIFA voor het besluit om het toernooi in dat jaar op drie verschillende continenten te organiseren, eliminatie van deze continenten als gevolg heeft voor het biedproces in 2034, om er zo voor te zorgen dat het WK dan in Saoedi-Arabië zal plaatsvinden.
Conclusie
Hoewel het organiseren van een grootschalig evenement zoals het WK voetbal op polycentrische wijze zal zorgen voor een aanzienlijke hoeveelheid uitstoot, zal het wegvallen van de noodzaak om nieuwe infrastructuur te creëren een goede compenserende factor zijn om de gevolgen met betrekking tot het milieu te minimaliseren. Daarnaast neemt de FIFA veel maatregelen om verdere uitstoot te beperken. Zo zal er rekening worden gehouden met geografische omstandigheden bij het maken van wedstrijdschema’s.
Toch komt de beslissing om het evenement te organiseren op drie verschillende continenten de reputatie van de FIFA niet ten goede. Het organiseren van een grootschalig evenement door gebruik van een polycentrisch organisatiemodel, om zo te voorkomen dat er nieuwe infrastructuur is vereist, kan namelijk ook op kleinere schaal worden gerealiseerd. Goede voorbeelden hiervan zijn de Europese kampioenschappen van 2012 en 2021. De landen liggen te ver uit elkaar waardoor er overtollig en zinloos gereisd moet worden door teams, supporters en media. Bovendien zijn de mogelijke motieven van de FIFA om deze keuze te maken zeer twijfelachtig. Het is aannemelijk dat aan het klimaat weinig belang is gehecht. Dit valt onder andere af te leiden uit de gang van zaken rondom het biedproces voor het evenement in 2034.
[1] FIFA World Cup 2030
: Morocco, Portugal and Spain joint bid is sole candidate to host, fifa.com.
[2] FIFA Announces 2030 And 2034 World Cup Plans Amongst Climate Concerns, forbes.com.
[3] The FIFA World Cup 2030 & 2034: The Potentials Of The Polycentric Hosting Model For FIFA And The National Member Federations, researchgate.net ,p. 564-566.
[4] Qatar World Cup: Fifa’s carbon neutrality claim ‘misleading and incredibly dangerous’, bbc.com.
[5] FIFA criticised for environmental cost of holding 2030 World Cup in three continents, insidethegames.biz.
[6] Qatar World Cup: Fifa’s carbon neutrality claim ‘misleading and incredibly dangerous’, bbc.com.
[7] ‘’MOSTLY FALSE: “THE 2022 FIFA WORLD CUP IN QATAR IS FULLY CARBON-NEUTRAL”, eufactcheck.eu.
[8] Poor tackling: Yellow card for 2022 FIFA World Cupʼs carbon neutrality claim, carbonmarketwatch.org, p. 2-3.
[9] Inside Man: How FIFA Guided the World Cup to Saudi Arabia, nytimes.com.
The post <strong>Wereldkampioenschap voetbal 2030: zet de FIFA klimaatdoelstellingen buitenspel?</strong> appeared first on Bulletineke Justitia.