Sinds de opkomst van sociale media is het steeds gebruikelijker dat zowel jonge als oude internetgebruikers verschillende extremistische ideeën verspreiden, ook wel online radicalisering genoemd.[1] Het internet biedt een enorm scala aan informatie, bronnen en kennis, waardoor iedereen zijn eigen bubbel van wetenschap kan vormen. Als je maar even door TikTok of Instagram Reels scrolt kan je snel terecht komen in een tunnelvisie van extreme ideeën en radicale opvattingen, waarin men door het algoritme vaak maar een kant van het verhaal ziet en zo in dezelfde omgeving blijft. Maar wat is online radicalisering eigenlijk en waar komt het precies vandaag? Misschien nog belangrijker; hoe kunnen we de online radicaliteit tegengaan?

Wat is online radicalisering en waar komt het vandaan?

Online radicalisering verwijst naar het proces waarbij sociale media gebruikers via online platforms en verschillende communicatiemiddelen worden beïnvloed om extremistische ideologieën en overtuigingen te omhelzen en te verspreiden. Wanneer een persoon bereid is  een bepaalde ideologie of gedachtegoed met geweld te realiseren, kan er zelfs sprake zijn van terrorisme. Het gaat regelmatig om rechts-extremistische opvattingen, zoals anti-immigratie of anti-islam, maar het kan ook gaan om links-extremisten (bijvoorbeeld milieu-extremisten).^[2]

In Nederland is er vooral een opmars aan extreemrechtse ideeën en uitvoeringen in plaats van links-extremistische ideologen via sociale media. Vooral onder jonge beïnvloedbare mensen kan online radicalisering snel gaan, onder andere door het makkelijke gebruik van internetfora zoals 4chan en 8chan. Zo maakte de aanslagpleger die in 2019 een aanslag pleegde op een moskee in Christchurch gebruik van 8chanom daar de Facebook-livestream van zijn moordpartij op uit te zenden. Naast de verschrikkelijke beelden die via 8chan en soortgelijke fora kunnen worden verspreid, is men ook volledig vrij om extreme, seksistische en racistische ideologen te delen. Voordat de aanslag op de moskee in 2019 werd gepleegd, was ook de wit-nationalistische manifest van de aanslagpleger uitbundig te volgen via 8chan.^[3] Het is schokkend om te zien dat radicaliserende gedachtes – zoals de genoemde extreemrechtste opvattingen – door het toegankelijke gebruik van sociale media makkelijk tot realiteit kunnen worden gebracht. 

Niet alleen via de internetfora, maar ook via Instagram kunnen beïnvloedbare jongeren in aanraking komen met extremistische ideeën en in een radicaliserende bubbel belanden. In 2021 interviewde NOS jonge beïnvloedbare internetgebruikers die via meme-accounts op Instagram in radicaliserende groepen waren terechtgekomen en hier moeilijk uit konden komen. Onder de pseudonaam Daniel vertelde een geïnterviewde jongeman dat hij via memes extreemrechtse ideeën ophaalde. Zo geloofde Daniel uiteindelijk dat Joden geen bestaansrecht meer moeten hebben en dat het witte ras langzaam maar zeker werd uitgeroeid door een rassenoorlog.^[4] Hieruit blijkt dat jonge beïnvloedbare internetgebruikers vatbaarder zijn voor radicale ideologen en dat er gevaren zijn verbonden aan het delen van extreme meningen op het internet in de vorm van bijvoorbeeld in beginsel onschuldige rechtsgetinte memes.  

Tegengaan van online radicalisering

Het is van belang om op te merken dat er geen eenvoudige oplossing is voor dit probleem, omdat het tegengaan van radicalisering om een holistische aanpak vraagt. Het is belangrijk om te allen tijde een kritische houding te hebben tegenover subjectieve informatie die op het internet vrijkomt en vooral bij informatie waarbij geen heldere bronvermelding aanwezig is. Het zijn vaak de kwetsbare doelgroepen die vatbaar zijn voor de radicaliserende ideologen, zoals beïnvloedbare jongeren. Hierdoor is het lastig voor hen om door de algoritmes, filterbubbels, propoganda en het nepnieuws heen te kijken. 

Om de bubbels van de sociale media te doorprikken moet men vooral meer informatie krijgen vanuit verschillende partijen en vanuit objectieve meningen van mensen die niet in die bepaalde (radicaliserende) bubbels zijn betrokken, om zo een eigen weloverwogen mening te vormen.^[5] Het is een lastig en moeilijk oplosbaar maatschappelijk probleem waar meer aandacht naar moet gaan om online radicaliteit te voorkomen. 

^[1] Duivestein 2022. 

^[2] Nederlands Jeugdinstituut 2018 p. 2.

^[3] Van Gool 2019. 

^[4] Van Damen 2021. 

^[5] Wonderen e.a. 2022 p. 128-130.

The post <strong>Radicalisering op online platforms</strong> appeared first on Bulletineke Justitia.