Op 28 januari beperkte Robinhood, één van s ’werelds meest gebruikte beleggingsapps, de handel in enkele populaire aandelen. Aandelen in Gamestop, AMC, Nokia en BlackBerry zagen hun waarde enkele honderden procenten stijgen in korte tijd. Waar de meeste beleggingsplatforms kleine restricties oplegden aan hun klanten, besloot Robinhood echter de volledige handel stop te zetten. Inmiddels zijn meer dan vijftig groepsvorderingen gestart tegen Robinhood, die beschuldigd wordt van onder andere marktmisbruik. Wat is er aan de hand met Robinhood en moeten we ons zorgen maken in Nederland? 

Handelen met voorwetenschap en koersmanipulatie

De bepalingen omtrent marktmisbruik zijn te vinden in de Europese Verordening marktmisbruik (Market Abuse Regulation).^[1]Het doel van de verordening is het beschermen van beleggers en het verbeteren van de integriteit van de financiële markten. In de verordening worden twee kernverboden genoemd: het verbod van handelen met voorwetenschap en het verbod van marktmanipulatie. Marktmanipulatie, het doormiddel van kunstgrepen beïnvloeden van de markt, valt vervolgens nog uiteen in twee verboden: het verbod van transactiemanipulatie en het verbod van informatiemanipulatie. 

Het is lastig een exacte definitie van handel met voorwetenschap te geven, en die definitie hangt ook weer sterk af van het perspectief van waaruit men de zaak bekijkt: economisch, juridisch of ethisch.^[2]Het lijkt erop dat onder wetgevers en toezichthouders een consensus bestaat om vanuit juridisch perspectief handel met voorwetenschap te verbieden. Echter, vaak wordt pas gekeken naar de ethische kant, wanneer verdere argumenten blijken te ontbreken. ‘it’s just not right’ of ‘it’s unfair’ blijkt dan voor velen het laatste redmiddel.^[3]Uiteindelijk wordt in artikel 7 van de verordening een definitie gegeven voor voorwetenschap, het gaat hier kortgezegd om: niet openbaar gemaakte informatie die concreet betrekking heeft op een uitgegeven instelling die, indien zij openbaar zou worden gemaakt, een significante invloed zou kunnen hebben op de koers van deze instelling. 

In Nederland wordt toezicht gehouden door de Commissie Kapitaalmarkt van de Autoriteit Financiële Markten (hierna: AFM) of gehandeld wordt met voorkennis. In de praktijk blijkt handel met voorwetenschap moeilijk te bewijzen. Niet bekend is hoeveel zaken de AFM onderzoekt of heeft onderzocht. 

Waar het bij Robinhood vooral om lijkt te gaan, betreft koersmanipulatie. Koersmanipulatie is het manipuleren van de koers van een beursgenoteerd financieel instrument. Voor koersmanipulatie is het, anders dan bij gebruik van voorwetenschap, niet vereist dat de geplaatste order tot koop of verkoop van het financiële instrument wordt uitgevoerd. Artikel 15 van de verordening bepaalt dat het verboden is de markt te manipuleren of te trachten de markt te manipuleren, dit wordt verder uitgewerkt in artikel 12 van de verordening. 

Reden van de populariteit van Robinhood is dat je commissievrij kan beleggen. Dergelijke belleggingsplatforms verdienen hun geld voornamelijk door het verkopen van de orders aan market makers (payment for order flow). Market makers zijn de handelaren die de daadwerkelijke handel in aandelen en dergelijke uitvoeren. In Nederland is deze praktijk verboden door de AFM uit angst dat belleggers verkeerde prikkels krijgen; De kans bestaat immers dat niet de beste transactie voor klanten wordt afgesloten. Juist hier zit de crux van het Robinhood fiasco: de mogelijke link tussen Robinhood en Citadel. 

Citadel, een van de grootste hedgefondsen ter wereld met een vermogen van 35 miljard dollar, is de market maker voor Robinhood. Met een investering van ruim 2 miljard dollar in beleggingbeheerders, die er belang bij hebben dat het aandeel van onder andere Gamestop laag blijft, lijkt het erop dat Robinhood onder druk is gezet door Citadel om handel in deze aandelen tegen te gaan. Citadel is in het verleden al vaker in opspraak geweest, wat heeft geleid tot verschillende boetes en schikkingen. 

Opnieuw discussie

Naar aanleiding van de abnormale koerswijzigingen is de discussie opgelaaid over handelingen van effectenmakelaars. (Demissionair) minister Wopke Hoekstra heeft inmiddels in de Tweede Kamer moeten reageren over het onderwerp. Onderwerp ter discussie waren onder andere BinkBanck en DeGiro, die ook enkele restricties aan hun klanten oplegden. Volgens Hoekstra moet onderzocht worden of het terecht was dat deze restricties werden gevoerd. ‘Wat we willen weten: was het belang van de kleine beleggers hier ook het primaire oogmerk?’ 

In de Verenigde Staten is inmiddels een onderzoek gestart door het Huis van Afgevaardigden naar de relatie tussen onder andere Robinhood en Citadel. Onduidelijk is of veranderingen doorgevoerd zullen worden.

Onduidelijk is nog of ook door de particuliere beleggers de wet is overtreden. Normaliter gaat het bij marktmanipulatie vaak om een klein aantal beleggers die met een aantal grote transacties koerswijzigingen tot stand brengen. Nooit eerder gebeurde het door een zo groot aantal kleine particuliere beleggers, wat het aanwijzen van een schuldige belemmert. 

Ten tijde van het schrijven van dit artikel is de prijs van het aandeel Gamestop weer explosief gestegen. Vooralsnog blijkt niet dat handelaren restricties opleggen zoals dat eind januari het geval was. Men dient er op bedacht te zijn dat handelen in deze aandelen extreme risico’s met zich meebrengt. 

^[1]Verordening (EU) 596/2014.

^[2]Engelen/Van Liederkerke, 2010.

^[3]Lawson, 1988.

The post Koersmanipulatie in de VS? Hoe nu in NL? appeared first on Bulletineke Justitia.