Waar onze ouders zich tijdens hun studententijd begaven in rokerige kroegen, is het tegenwoordig de geur van vapes die onze avonden beheerst. Cherry Ice, Apple Peach, en een hele reeks aan andere exotische smaken hebben de vertrouwde tabaksgeur vervangen. Hoewel persoonlijke voorkeuren uiteenlopen, is de geur van Pineapple Peach Mango mijns inziens een verbetering ten opzichte van de geur van tabak. Desondanks rechtvaardigt dit niet het groeiende aantal vapers, voornamelijk onder jongeren. Ooit geïntroduceerd als hulpmiddel voor rokers om hun verslaving te overwinnen, lijkt de e-sigaret nu de jongere generatie in zijn greep te krijgen, met verontrustende gevolgen voor zowel de gezondheid als het welzijn. Het aantal jongeren dat vapet groeit in een angstaanjagend tempo. Afgelopen jaar groeide het aantal jongeren dat met regelmaat vapet al met meer dan 40%.[1] Deze trend is natuurlijk zorgwekkend, maar brengt ook bijkomende problemen met zich mee. De vraag die opdringt is: hoe breken we uit deze negatieve spiraal? Kan de wetgever een rol spelen in het aanpakken van dit alarmerende probleem?
Wat is vapen nou eigenlijk precies?
Vapen, ook wel bekend als elektrisch roken, omvat het inhaleren van een enorme hoeveelheid damp die ontstaat door het verhitten van een vloeistofmengsel van nicotine en chemische stoffen.[1] Hoewel deze kleurrijke e-sigaretten er misschien onschuldig uitzien, is het tegendeel waar. Vapes bevatten onder meer propyleenglycol, dat is een vloeistof die de luchtwegen kan irriteren en die zelfs bekend staat als kankerverwekkend.[2] Over de lijst aan andere schadelijke stoffen zou bijna een heel boek geschreven kunnen worden, dus ik zal het hierbij laten. De conclusie is in ieder geval dat deze kleurrijke staafjes niet zo onschuldig zijn als ze eruitzien. Al deze chemische stoffen vormen samen een breed scala aan zoete smaakjes. Hierbij komt nog kijken dat deze vapes buitengewoon verslavend zijn.[3] Bij mijn medestudenten lijken ze erg in de smaak te vallen. Het vapen begint echter vaak al op een veel jongere leeftijd. 10,2% van de jongeren tussen de twaalf en veertien jaar gebruikte afgelopen jaar een vape.[4]
De gevolgen van vapen
De alarmerende toename van het aantal vapers is zorgwekkend, en hoewel velen beweren dat vapen minder schadelijk is dan roken, moeten deze beweringen met de nodige voorzichtigheid worden benaderd. E-sigaretten bevatten geen tabak, wat inderdaad een verschil is ten opzichte van traditioneel roken. Hiermee wordt echter vooral onderstreept hoe buitengewoon schadelijk het roken van sigaretten is voor de gezondheid. Het is daarnaast belangrijk om te erkennen dat de gezondheidseffecten van langdurig en regelmatig gebruik van e-sigaretten nog niet volledig bekend zijn.[5] Doordat vapen nog relatief nieuw is, zijn de gezondheidseffecten ervan nog moeilijk meetbaar. Uit recente onderzoeken komt wel steeds weer naar voren dat vapen verband kan houden met ernstige longaandoeningen.[6] Naast deze wetenschappelijke bevindingen zijn er al genoeg schrijnende verhalen van jongeren die de ernstige gevolgen van vapen zelf hebben ondervonden. Zij proberen nu anderen aan te sporen te stoppen. Bijvoorbeeld de Amerikaanse Abbey (18), die na twee à drie jaar vapen te horen kreeg dat zij nu de longen van een 85-jarige heeft. Ze deelt haar verhaal via sociale media om bewustzijn te creëren en anderen te helpen.[7]
Daarnaast lijken de exotische smaakjes en felle kleurtjes niet enkel rokers aan te trekken, maar met name ook jonge niet-rokers. Volgens een woordvoerder van KWF Kankerbestrijding zijn er zelfs gevallen bekend van basisschoolkinderen die hun weg naar de vape hebben gevonden.[8] Hier houdt het helaas nog niet op, de vape blijkt naast een afstapje voor rokers ook een uitstekend opstapje voor niet-rokers te zijn. Opvallend is dat 69,1% van de jongeren die maandelijks een e-sigaret roken, ook traditionele sigaretten roken.[9] Hierin schuilt het extra gevaar van de e-sigaret. Door de marketing gericht aan jongeren en de zoete smaakjes heeft de tabaksindustrie een manier gevonden om de nieuwe generatie aan het roken te krijgen. Bedrijven proberen bijvoorbeeld via TikTok influencers in te zetten om e-sigaretten te promoten, terwijl dit in strijd is met de Tabaks- en rookwarenwet.[10] Dit alles heeft er zelfs voor gezorgd voor een stijging van het aantal rokende jongeren, na jaren van daling. E-sigaretten lijken hier een aanzienlijk aandeel in te hebben.[11]
Een wettelijk verbod op vapen
Vrijwel direct nadat de negatieve gevolgen van vapen bekend werden, hebben artsen landelijk de alarmbel geluid om de overheid en ouders aan te sporen actie te ondernemen tegen deze groeiende trend. In oktober van dit jaar, toen de cijfers van het stijgende aantal vapers werden gepresenteerd, werd door de organisatie ‘Artsen slaan alarm’ een pakkend filmpje gemaakt met als doel kinderen en ouders in gesprek te laten gaan over de gevaren van vapen.[12] De inzet van deze artsen heeft uiteindelijk zijn vruchten afgeworpen. Sinds 1 juli 2020 vallen zowel e-sigaretten met nicotine als de varianten zonder onder het rookverbod uit artikel 10 van de Tabaks- en rookwarenwet.[13] Hierdoor is het niet toegestaan de vape te gebruiken in onder andere overheidsgebouwen en horeca-aangelegenheden.
Daar bleef het echter niet bij; de overheid werkt namelijk al enige tijd aan een algeheel verbod op de verkoop van vapes met een smaakje, waarbij uitsluitend de verkoop van vapes met tabaksmaak is toegestaan. Het oorspronkelijke voornemen was om e-sigaretten met een smaakje per 1 juli 2022 uit de handel te nemen. Deze termijn werd echter uitgesteld tot 1 januari 2023, nadat een aanvullend onderzoek van het RIVM aantoonde dat veel van de smaakstoffen die aanvankelijk behouden mochten blijven, ook schadelijk bleken te zijn.[14]
Deze herziene datum bleek echter ook nog te vroeg, want eind 2022 werd een wijziging van het voorstel aangekondigd waarin de ingang van het verbod werd verschoven naar 1 oktober 2023.[15] Wel was het vanaf 1 januari niet meer toegestaan om nieuwe smaakvarianten te introduceren, en mocht er vanaf 1 juli 2023 helemaal niets meer geproduceerd worden.[16] Het verbod werd echter voor een derde maal uitgesteld, nu naar 1 januari 2024. De opgestelde regels bleken strenger dan verwacht, waardoor de staatssecretaris oordeelde dat de tabaksfabrikanten meer tijd nodig hadden.[17]
Medici geven aan deze constante uitstelling van het vapeverbod schandalig te vinden. Het lijkt zelfs voor de overheid lastig de vape naast zich neer te leggen. Volgens de artsen zorgen deze vertragingen ervoor dat het aantal vapers onder jongeren onverminderd door zal stijgen, met alle gevolgen van dien.[18] Dat vapen schadelijk en gevaarlijk is, lijkt wel duidelijk. Het is te hopen dat dit verbod, wanneer het eindelijk in werking treedt, er daadwerkelijk voor zorgt dat jongeren de vapes en sigaretten neerleggen, en we weer op het goede pad komen naar een rookvrije generatie.
[1] ‘Vapen en roken, jongeren doen het allebei’, trimbos.nl, 3 oktober 2023.
[2] ‘Wat is een e-sigaret?’, rivm.nl.
[3] ‘Overzicht toevoegingen en hun gezondheidsrisico’s’, rivm.nl.
[4] ‘Artsen slaan alarm na groot vape-onderzoek: veel jonge gebruikers’, rtlnieuws.nl, 3 oktober 2023.
[5] ‘Vapen en roken, jongeren doen het allebei’, trimbos.nl, 3 oktober 2023.
[6] ‘Wat is een e-sigaret?’, rivm.nl.
[7] Henry e.a. 2020, p. 502.
[8] ’18 jaar jong, maar longen al kapot door vapen: Nederlandse longartsen ‘heel bezorgd’, rtlnieuws.nl, 7 september 2023.
[9] ‘Uitstel smaakjesverbod e-sigaretten en vapes tot 1 januari’, nos.nl, 26 juni 2023.
[10] ‘Vapen en roken, jongeren doen het allebei’, trimbos.nl, 3 oktober 2023.
[11] ‘Reclame voor vapes via influencers verboden’, ddma.nl, 8 maart 2023.
[12] ‘Jongeren gaan niet minder, maar meer roken. Dus worden sigaretten weer duurder’, nos.nl, 2 december 2022.
[13] Artsenslaanalarm.nl.
[14] ‘Rookverbod geldt ook voor e-sigaretten per 1 juli 2020’, rijksoverheid.nl, 30 juni 2020.
[15] ‘Verbod op smaakjes e-sigaret uitgesteld, longartsen maken zich zorgen’, rtlnieuws.nl, 20 juni 2022.
[16] ‘E-sigaretten met smaakje per 1 oktober 2023 definitief uit de handel’, nos.nl, 1 december 2022.
[17] Regeling van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 22 november 2022, houdende wijziging van de Tabaks- en rookwarenregeling ter regulering van smaken voor e-sigaretten (Stcrt 2022, 32367).
[18] ‘Smaakjesverbod e-sigaretten weer uitgesteld: tabaksfabrikanten krijgen meer tijd’, rtlnieuws.nl, 26 juni 2023.
[19] ‘Smaakjesverbod e-sigaretten weer uitgesteld: tabaksfabrikanten krijgen meer tijd’, rtlnieuws.nl, 26 juni 2023.
The post Hoe zit het nou écht met de vape? appeared first on Bulletineke Justitia.