In een tijd waarin de roep om duurzaamheid en milieubewustzijn steeds luider wordt, groeit het aantal bedrijven dat beweert ‘groen’ te zijn. Niets is echter minder waar: achter de glanzende etiketten en groene woorden schuilen vieze daden. Dit fenomeen wordt ‘greenwashing’ genoemd, een marketingtruc die wordt gebruikt om het imago van een bedrijf te poetsen of een boost te geven door te beweren dat het bedrijf en daarmee zijn product ‘eco-friendly’ en duurzaam is. [1]

Nadelen van greenwashing 

De praktijk van greenwashing brengt verschillende negatieve effecten met zich mee. Ten eerste is het nadelig voor bedrijven die wel daadwerkelijk duurzaam produceren. Een duurzame productie kost vaak meer. Een hogere kostprijs zorgt voor een hogere marktprijs om als bedrijf nog winstgevend te kunnen zijn. Bedrijven die aan greenwashing doen hebben, doordat zij niet daadwerkelijk duurzaam produceren, geen last van een hogere kostprijs en kunnen “duurzame’’ producten goedkoper op de markt brengen.^[2] Gezien de inflatie van dit moment zullen veel consumenten die milieuverantwoord willen kopen, kiezen voor de goedkopere optie. Dit leidt tot ongelijkheid op het speelveld, waarbij eerlijke producenten worden benadeeld. Ten tweede, misschien wel het meest voor de hand liggende nadeel, is de misleiding van consumenten. Het wordt voor de consumenten moeilijk om duurzame keuzes te maken. Greenwashing geeft mensen het idee dat ze een positieve bijdrage leveren aan het milieu, terwijl ze eigenlijk bijdragen aan de problemen van klimaatverandering en milieudegradatie. Ten slotte vermindert greenwashing de geloofwaardigheid van milieulabels en -claims. Als de consument ontdekt dat hij misleid is door greenwashing, zal hij minder waarde hechten aan de labels omdat het moeilijk is om de eerlijke producenten te onderscheiden van de ‘greenwash’-bedrijven.^[3]

Regel- en wetgeving rondom greenwashing

Een van de factoren die greenwashing mogelijk maakt is het gebrek aan regelgeving.^[4] De Europese richtlijn oneerlijke handelspraktijken (2005/29/EG) voorziet namelijk niet in specifieke regels betreffende milieuclaims. Het vormt echter wel de basis om ervoor te zorgen dat handelaren hun milieuclaims niet op een oneerlijke manier aan consumenten presenteren. In de richtlijn is namelijk wel vastgesteld dat de consument niet misleid mag worden, maar wanneer er sprake is van misleiding van de consument is niet verder uitgewerkt. De regelgeving is daarnaast niet gespecificeerd op het gebied van duurzaamheid en er is geen juridische definitie  van wat milieuclaims inhouden. Hierdoor blijft handhaving op greenwashing lastig.^[5]

In maart 2022 is er echter een voorstel ingediend om de huidige Europese richtlijn (2005/29/EG) aan te passen en onder andere de volgende definities toe te voegen: 

• Milieuclaim: Een boodschap of presentatie in het kader van commerciële communicatie die niet verplicht is volgens het Unierecht of nationaal recht. Dit kan bestaan uit tekst, visuele, grafische, of symbolische representaties in verschillende vormen, inclusief labels, merknamen, bedrijfsnamen, of productnamen. Hierbij wordt aangegeven of gesuggereerd dat een product of handelaar een gunstig effect op het milieu heeft, geen effect op het milieu heeft, of minder schadelijk is voor het milieu dan andere vergelijkbare producten of handelaren. Tevens kan dit betrekking hebben op de verbetering van dergelijke milieueffecten in de loop der tijd.
• Uitdrukkelijke milieuclaim: Een specifieke uitspraak of bewering met betrekking tot milieuprestaties van een product, dienst of bedrijf.
• Generieke milieuclaim: Een brede milieuclaim die niet wordt ondersteund door specifieke en in het oog springende informatie op hetzelfde platform.^[6]

Door nieuwe definities toe te voegen wordt de rechtszekerheid vergroot. Het vereenvoudigt niet perse de handhaving op greenwashing omdat een rechter de vrijheid heeft bepaalde begrippen binnen een definitie op zijn manier te interpreteren. 

Deze richtlijn is ook geïmplementeerd in de nationale wetgeving. In boek 6 onder titel 3A van het burgerlijk wetboek staat de wetgeving omtrent oneerlijke handelspraktijken. Artikel 6:193c BW is voor ons van belang. Het eerste lid van de tekst verwijst naar handelspraktijken waarbij de handelaar onjuiste informatie verstrekt (niet gebaseerd op de waarheid) of informatie geeft die, hoewel feitelijk correct, de consument op de een of andere manier bedriegt door de wijze van presentatie. Deze informatie heeft betrekking op de elementen genoemd onder a t/m g. Alle onjuiste informatie wordt als misleidend beschouwd ongeacht de relevantie hiervan^[7]. De elementen a t/m g in lid 1 zijn vrijwel exact overgenomen uit de richtlijn. Wat betreft element g verwijst de richtlijn naar het recht op vervanging of terugbetaling zoals bepaald in Richtlijn 1999/44/EG^[8]. Art. 6:193c lid 1 sub g BW doet dat niet, maar het recht op garantie van de consument, in ieder geval onder de rechten van de consument valt. In het tweede lid van het artikel wordt duidelijk dat een bepaalde manier van marketing van een product als misleidend kan worden beschouwd. Door bijvoorbeeld het gebruik van vergelijkende reclames kan er verwarring worden geschapen ten aanzien van andere producten of handelsmerken. 

In het geval dat er sprake is van een overeenkomst die is gesloten onder misleidende informatie, kan de overeenkomst vernietigd worden, dit is terug te vinden in art. 6:228 BW. Dit artikel geeft gronden voor vernietiging van een overeenkomst op basis van dwaling, ook inhoudende misleidende informatie. 

Is milieubewust kiezen mogelijk?

De bestaande wetgeving geeft vooral de consument een grond om in opstand te komen tegen misleidende informatie uitgegeven door bedrijven. Het geeft geen grond voor bijvoorbeeld de overheid om deze bedrijven ook daadwerkelijk voor de rechter te slepen omdat zij aan greenwashing doen. Hierdoor kan Campina blijven beweren dat zij doormiddel van duurzame initiatieven zorgen voor ‘een betere toekomst voor de generatie van morgen^[9]’, terwijl zij door de grootschalige productie van zuivel veel uitstoot van broeikasgassen met zich meebrengen. Daarnaast kan Shell, een van de meest vervuilende bedrijven van Nederland, doorgaan met het laten lijken alsof zij goed bezig zijn voor het milieu omdat zij een klein beetje groene energie produceren, terwijl het grote geld verdiend wordt in de olie- en gasindustrie. Al met al is de wetgeving nog niet volledig genoeg om greenwashing te kunnen stoppen. Het is dus voor de consument die milieubewust wil kiezen niet makkelijk om daadwerkelijk de groene keuze te maken. Voordat dat kan, zullen er nog veel juridische stappen gemaakt moeten worden. 

^[1] (https://milieudefensie.nl/actueel/wat-is-greenwashing) ‘Wat is greenwashing?’, milieudefensie.nl

^[2] (https://restory.nl/blog/alles-wat-je-moet-weten-of-greenwashing)  ‘Greenwashing wat is het?’, restory.nl

^[3] (https://www.viridiair.nl/blog/greenwashing/) ‘Wat is nu eigenlijk greenwashing en wat levert het op?’, viridiair.nl

^[4] (https://www.viridiair.nl/blog/greenwashing/) ‘Wat is nu eigenlijk greenwashing en wat levert het op?’, viridiair.nl

^[5] (https://fashionunited.nl/nieuws/achtergrond/dit-is-greenwashing-en-de-laatste-stand-van-zaken/2023071057801)  ‘Dit is greenwashing (en de laatste stand van zaken)’, fashionunited.nl

^[6] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52022PC0143  Richtlijnvoorstel, (COM 2022, 143 final, p. 9.

^[7] Kamerstukken II 2006/07, 30928, 3, p. 15

^[8] (https://www.inview.nl/document/inodacd1caacd6ec5cdd7cb9210d5cb788bc/groene-serie-onrechtmatige-daad-2-onjuiste-of-misleidende-informatie-lid-1-bij-burgerlijk-wetboek-boek-6-artikel-193c-misleidende-handelspraktijk?tab=tekst&searchid=8883087920) Prof. mr. C.J.J.C. van Nispen, onjuiste of misleidende informatie (lid 1), 2021

^[9] Campina.nl

The post <strong>Greenwashing: groene woorden, vieze daden</strong> appeared first on Bulletineke Justitia.