Het schrijven van een samenvatting, het bedenken van een pakkende titel of zelfs het maken van een gedicht: taken die vroeger veel tijd in beslag namen, zijn tegenwoordig binnen seconden klaar. Wanneer we de juiste vragen stellen aan hulpmiddelen als ChatGPT, een van de bekendste toepassingen van Artificial Intelligence (AI), krijgen we een uitgebreid antwoord en gaat bepaald werk een stuk sneller.
Terwijl AI ons leven beduidend makkelijker maakt, mag de keerzijde niet vergeten worden. Overmatig gebruik van AI kan problematisch zijn, met name wanneer het wordt toegepast bij werkzaamheden waarvoor het niet geschikt is, zoals het uitleggen van ingewikkelde maatschappelijke zaken.
Het gebruik van AI kan hiernaast ook zorgen voor een inbreuk op fundamentele mensenrechten, waaronder het recht op privacy.
Als laatste is het een uitdaging om schuld aan te tonen in gevallen waar een apparaat of dienst die door AI bestuurd wordt, schade aanricht. Denk bijvoorbeeld aan een zelfrijdende auto die schade aanricht. Is de fabrikant nu aansprakelijk? En zo niet, verdwijnt dan ook de motivatie om een goed product te ontwikkelen? [1]
Met deze risico’s in gedachte is op 1 augustus 2024 de Artificial Intelligence Act (AI Act) in werking getreden. Het is de eerste wetgeving wereldwijd die gericht is op het reguleren van AI. Deze AI Act streeft naar balans tussen het beschermen van de fundamentele rechten van de mens en het stimuleren van innovatie.[2]
Met de AI Act wil Europa zich profileren als ethische koploper op het gebied van AI. Toch roept de komst van deze wet vragen op: kan Europa het zich veroorloven om de ontwikkeling van AI zo streng te reguleren? Of geeft dit landen zoals de Verenigde Staten, waar op gebied van AI bijna vrij spel is, de kans het voortouw te nemen binnen deze sector?
De kern van de AI-Act
AI speelt tegenwoordig niet alleen een rol in het leven van een student die hulp nodig heeft bij zijn essay. Het heeft de wereld in rap tempo veranderd in onder andere de zorgsector, het bedrijfsleven, transport en defensie.[3] Het doel van de AI Act is dat AI-systemen die organisaties gebruiken veilig zijn en fundamentele mensenrechten en ethische normen respecteren.[4] Er worden duidelijke eisen gesteld waar AI systemen aan moeten voldoen in Europa, waardoor organisaties die gebruik maken van de systemen erop kunnen vertrouwen dat deze betrouwbaar en van kwaliteit zijn. In de wet staan transparantie, toezicht en de bescherming van privacy centraal. Ontwikkelaars moeten de werking van hun systemen documenteren [5] en nationale autoriteiten krijgen ondersteuning van een “European Artificial Intelligence Board”.[6]
Zal de rest van de wereld volgen?
Europa wil zich met de strenge regels in de AI Act positioneren als ethische leider op het wereldtoneel. Hoewel de Europese AI-regulering voorlopig uniek is, zullen andere landen mogelijk volgen. In de Verenigde Staten is er momenteel een gefragmenteerd landschap als het gaat om AI-regulering. Sommige staten, zoals California, hebben hun eigen regels ingesteld maar dit is nog lang niet overal het geval. Het initiatief om een ‘Future of AI Innovation Act’ op te richten heeft veel kritiek ontvangen, onder andere uit de republikeinse kringen, en kan mogelijk worden geannuleerd door president Trump.[7]
In China zijn ook stappen gezet om AI te reguleren met de ‘Personal Information Protection Law’ (PIPL) uit 2021. Als een land waar de overheid strenge controle uitoefent over technologie, ligt hier de nadruk van AI vooral op het stimuleren van innovatie en de nationale veiligheid. Uiteindelijk kan in China deze PIPL de voorloper zijn van een volledige AI-regulering.[8] [9]
Naast de Verenigde Staten en China zijn er veel opkomende landen die zich verdiepen in AI en het reguleren ervan. Zij bevinden zich echter nog in een verkennende fase.
Voorloper of achterblijver
Er heerst bezorgdheid binnen de EU over de vraag of Europa zich kan veroorloven om strenge regelgeving op te leggen. Andere landen waar geen strenge AI regulering bestaat, geven bedrijven als Google, Amazon en Microsoft veel vrijheid om hun AI-innovaties snel te ontwikkelen en implementeren. Experts waarschuwen dat de AI Act de Europese technologiebedrijven in de strijd om AI-dominantie kan benadelen. Het kan leiden tot hogere ontwikkelingskosten, bureaucratische vertragingen en verminderde flexibiliteit.[10]
Volgens een rapport van de Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) zal de regelgeving vooral start-ups en kleine bedrijven beïnvloeden.[11]
Conclusie
De AI Act in Europa is een belangrijke stap in de richting van verantwoordelijkheid en veiligheid en biedt een ethisch model voor andere landen. Of Europa haar concurrentiepositie op gebied van AI-ontwikkeling kan behouden valt nog te bezien. De wetgeving zal in ieder geval bijdragen aan rechtszekerheid en bescherming van Europese burgers. De komende jaren zijn cruciaal: als Europa erin slaagt om innovatie te combineren met ethische normen die de lichamelijke en mentale integriteit van mensen waarborgen, kan het model fungeren als blauwdruk voor de rest van de wereld. [12]
[1] ‘Artificiële intelligentie: Kansen en gevaren’, europarl.europa.eu
[2] ‘Europese set regels over AI treedt in werking’, rijksoverheid.nl
[3] ‘Toepassingen van AI’, rijksoverheid.nl
[4] ‘AI verordening’, rijksoverheid.nl
[5] ‘Shaping Europe’s digital future: AI Board’, commission.europa.eu
[6] ‘VS gaan Arrtificial Intelligence Safety Institute (AISI) oprichten’, ibestuur.nl
[7] Artikel 50 EU Artificial intelligence Act 2024
[8] ‘Balancing Innovation and Regulation: Comparing China’s AI Regulations with the EU AI Act’, awapoint.com
[9] ‘The China Personal Information Protection Law (PIPL), deloitte.com
[10] ‘European AI Act: Opportunities and challenges, rolandberger.com
[11] ‘Emerging AI-related regulation’, oecd.ai
[12] ‘Navigating the AI Era: Insights and Implications of the EU Artificial Intelligence Act, jurist.org
The post Europa als pionier van AI-regulering: een voorloper of achterblijver? appeared first on Bulletineke Justitia.