Vervanging, herstel en het klimaat

Black Friday is achter de rug; dé dag waarop heel de wereld massaal producten koopt met hoge kortingen. Voor de student die krap bij kas zit ideaal, wie wil nou niet een smartphone kopen tegen een lage prijs? Dan is de dag daar: er wordt aangebeld en de vriendelijke bezorger van PostNL geeft je je pakketje. Je scheurt de verpakking open, maar tot groot verdriet werkt je nieuwe smartphone niet. Volgens Nederlands recht biedt art. 7:21 BW je dan twee opties bij deze non-conformiteit: vervanging of herstel. In de huidige tijd – en zeker met zorgwekkende klimaatrapporten van het IPCC in het achterhoofd houdende – wil je kiezen voor herstel, maar biedt art. 7:21 BW wel ruimte voor duurzaamheid?

Herstel van de afgeleverde zaak kan alleen van de verkoper worden gevraagd indien hij hier redelijkerwijs aan kan voldoen. Voor consumentenkoop geldt art. 7:21 lid 4 BW: herstel moet van de verkoper kunnen worden gevergd. Mogelijk is dat een ruimere invulling van dit artikel ervoor zal zorgen dat de consument vaker voor herstel kiest; wat immers de meest duurzame keuze is.

Het huidige recht – art. 7:21 lid 4 BW

Art. 7:21 BW beschermt het recht op correcte nakoming in geval van non-conformiteit. De consument kan kiezen voor herstel (lid 1 sub b) of vervanging (lid 1 sub c) van het non-conforme goed. Indien de consument kiest voor herstel zal er een redelijkheidstoets moeten worden gedaan. Hierbij moet sprake zijn van een feitelijke mogelijkheid van herstel en moet het herstel gevergd kunnen worden van de verkoper.

Bij de feitelijke mogelijkheid tot herstel moet worden gekeken naar de staat van het non-conforme product. Indien reparatie onmogelijk is, is het logischerwijs ook feitelijk onmogelijk om herstel te vragen. Of herstel gevergd kan worden is afhankelijk van de bedrijfseconomische belangen van de verkoper.^[1] Indien herstel zorgt voor onevenredige kosten, kan dit van de koper niet gevergd worden. Bij deze beoordeling wordt rekening gehouden met de waarde die de zaken zonder het gebrek zouden hebben en de ernst van het gebrek. Deze worden nader ingevuld door de eisen van art. 7:21 lid 5 BW. Deze zijn de waarde van de zaak wanneer zij aan de overeenkomst zou hebben beantwoord, de mate van afwijking van het overeengekomen product en de vraag of de uitoefening van een ander recht voor de koper geen ernstige overlast veroorzaakt.^[2] De in lid 4 en 5 vastgelegde toets ter bepaling van de herstelmogelijkheid van de verkoper is dus voornamelijk gebaseerd op bedrijfseconomische belangen.

Biedt art. 7:21 lid 4 BW ruimte voor duurzaamheidsoverwegingen?

Art. 7:21 lid 5 wordt streng afgebakend en ziet voornamelijk op bedrijfseconomische belangen van de verkoper. Toch rijst de vraag of duurzaamheidsaspecten mee kunnen wegen in de toets van lid 4.

Lid 5 en de drie factoren die meegewogen moeten worden ter bepaling van de herstelmogelijkheid van de verkoper, waren onder de oude richtlijn (Richtlijn 1999/44/EG) limitatief. ^[3] Onder de nieuwe richtlijn (Richtlijn (EU) 2019/771) heeft de Europese Commissie deze voorwaarden aangevuld, waardoor alle omstandigheden naast die genoemd in art. 7:21 lid 5 BW mee kunnen spelen. ^[4]

Diezelfde Europese Commissie presenteerde in 2019 de Mededeling inzake de Europese Green Deal. ^[5]Hierbij streeft de Europese Commissie naar klimaatneutraliteit per 2050. Eén van de doelen is het verminderen van afvalproductie. ^[6] De Europese Green Deal zal zich in alle sectoren van de economie en alle beleidsterreinen moeten uiten. De invloed op het bedrijfsleven binnen de EU zal aanzienlijk zijn. Bedrijven zullen immers keuzes moeten maken waarbij duurzaamheidsdoelstellingen een rol spelen. In het geval van non-conformiteit zal herstel de voorkeur moeten hebben. Bij vervanging zal je nieuwe smartphone immers op een afvalhoop terecht komen. Van duurzaamheid is daar geen sprake.

Laat ik opnieuw kijken naar art. 7:21 lid 4 en 5 BW met inachtneming van de toekomstige duurzame manier van bedrijfsvoering. De duurzaamheidsdoelen staan haaks op de economische gronden, waardoor de verkoper niet hoeft te voldoen aan haar herstelverplichting. Het is de klassieke economie versus klimaat-discussie waarbij het klimaat meer en meer de overhand zal moeten hebben. Gesteld kan worden dat herstel – ook wanneer dit tegen een hoge kostenpost is – sneller gevergd moet kunnen worden van de verkoper. Haar ecologische voetafdruk zal hiermee verkleind worden en de afvalproductie zal eveneens verminderen.

De bovenstaande duurzaamheidsoverweging kan worden geschaard onder ‘alle omstandigheden naast die van lid 5’. Hierdoor wordt herstel makkelijker gemaakt waardoor de verkoper geen uitweg meer heeft louter op bedrijfseconomische belangen. Klakkeloze verbreding door de toevoeging van de duurzaamheidsoverwegingen is echter niet gewenst. Ter bescherming van de rechtszekerheid moeten deze overwegingen nog wel worden toegevoegd aan art. 7:21 lid 5 BW.

Wat moet ik nou doen met mijn Black Friday pakketje?

Gesteld kan worden dat, in het geval van non-conformiteit bij consumentenkoop, herstel – zelfs wanneer dit voor een bedrijf niet de meest gunstige optie is – sneller gevergd kan worden van de verkoper. Hiermee wordt haar ecologische voetdruk verkleind en kunnen duurzaamheidsaspecten vallen onder ‘de omstandigheden naast die van lid 5’. In het kader van rechtszekerheid zal aanpassing van lid 5 wenselijk zijn.

Hoewel je non-conforme Black Friday pakketje in de huidige tijd hoogstwaarschijnlijk op de afvalhoop zal verdwijnen, zal in de toekomst herstel hiervan wellicht vergemakkelijkt worden. Hopelijk kunnen de hoge kortingen de pijn voor nu toch ietwat verzachten!

^[1] Van Rossum, in: GS Bijzondere overeenkomsten, art. 7:21 BW, aant. 3.

^[2] Kamerstukken II, 2000/01, 27 809, nr. 3, p. 22 (MvT).

^[3] Kamerstukken II 2000/01, 27 809, nr. 3, p. 22 (MvT).

^[4] Kamerstukken II, 2020/21, 35 734, nr. 3, p. 35 (MvT).

^[5] Mededeling inzake de Europese Green Deal, COM/2019/640/final.

^[6] Mededeling inzake het EU-actieplan: verontreiniging van lucht, water en bodem naar nul, COM/2021/400/final.

The post <strong>Duurzame consumentenkoop: help mijn <em>Black Friday</em> bestelling is non-conform, maar ik geef om het klimaat!</strong> appeared first on Bulletineke Justitia.