Kunstmatige intelligentie vormt een sleuteltechnologie die steeds meer toepassingen vindt in uiteenlopende domeinen, zoals gezondheidszorg, financiële technologie en klimaatonderzoek. Deze technologische vooruitgang wordt echter mogelijk gemaakt door de beschikbaarheid van grote hoeveelheden data, die nodig zijn om AI-systemen te trainen, valideren en verfijnen. Tegelijkertijd roept de databehoefte van AI spanningen op met privacyregelgeving, die wereldwijd sterk varieert. Waar de Europese Unie (EU) strenge regels hanteert onder de General Data Protection Regulation (GDPR), heerst in landen zoals de Verenigde Staten, China en Rusland een meer flexibele benadering. Dit leidt tot verschillende dynamieken in AI-ontwikkeling en innovatie.
De Europese Unie: een keuze voor privacybescherming
De nadruk van de Europese Unie op privacybescherming weerspiegelt een fundamentele keuze om de autonomie van individuen te waarborgen. GDPR stelt strikte eisen aan de verzameling en verwerking van persoonsgegevens, wat een remmend effect kan hebben op de beschikbaarheid van data[1] Hierdoor ontstaat een spanningsveld tussen privacybescherming en open innovatie. Europese AI-start-ups en scale-ups ervaren uitdagingen bij het concurreren met bedrijven uit minder gereguleerde markten, zoals Silicon Valley en Shenzhen[2]. Strenge privacyregelgeving beperkt niet alleen de snelheid van innovatie, maar bemoeilijkt ook de ontwikkeling van data gedreven AI-toepassingen die competitief zijn op mondiaal niveau.
Voordelen van soepelere regelgeving
In contrast hiermee biedt een soepelere privacy omgeving aanzienlijke voordelen. Jurisdicties met minder strenge regelgeving, zoals China, laten zien hoe vrije toegang tot data de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen versnelt. Het ontbreken van complexe juridische beperkingen stelt ontwikkelaars in staat om omvangrijke datasets te verzamelen en te analyseren, wat resulteert in modellen met een hogere accuraatheid en veelzijdigheid. Bedrijven zoals Tencent en Alibaba profiteren hiervan door enorme hoeveelheden gebruikersdata te gebruiken, verzameld via apps zoals WeChat en Alipay, om krachtige algoritmen te trainen. Dit heeft geleid tot baanbrekende innovaties, zoals geavanceerde gezichtsherkenning en geautomatiseerde kredietwaardigheidsbeoordeling[3]. De economische concurrentiekracht van deze bedrijven toont aan dat minder strikte regelgeving disruptieve AI-toepassingen kan stimuleren en bedrijven in staat stelt uit te groeien tot mondiale marktleiders, daarentegen kunnen deze bedrijven de gestelde regels in bijvoorbeeld de Europese Unie wel weer overschrijden[4].
De ethische dimensie van AI-ontwikkeling
Toch verdient de veronderstelde ‘trade-off’ tussen privacyregelgeving en AI-ontwikkeling nadere nuancering. Waardevolle AI wordt niet uitsluitend bepaald door technische prestaties, zoals accuraatheid en snelheid, maar ook door ethische aspecten, zoals de bescherming van kwetsbare groepen en transparantie over datagebruik[5]. Strenge regelgeving kan innovatie weliswaar vertragen, maar draagt tegelijkertijd bij aan het ontwikkelen van AI die ethisch verantwoord en maatschappelijk waardevol is. Voorbeelden zoals belastingdiensten binnen de EU, die specifieke uitzonderingen genieten onder de GDPR, tonen aan dat uitgebreide dataverzameling mogelijk is zonder de rechten van individuen te schenden. Dit suggereert dat innovatie en privacybescherming niet noodzakelijkerwijs onverenigbaar zijn, maar elkaar zelfs kunnen versterken.
Conclusie
Samenvattend, kunnen we stellen dat de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie zich bevindt op het snijvlak van technologische vooruitgang en ethische verantwoordelijkheid. Hoewel minder strikte privacyregelgeving aanzienlijke voordelen biedt in termen van innovatie en economische concurrentiekracht, brengt het ook risico’s met zich mee, zoals het gebrek aan transparantie en potentiële schendingen van fundamentele rechten. Aan de andere kant kan strengere regelgeving, zoals de GDPR, innovatie beperken, maar tegelijkertijd waarborgen bieden voor ethisch verantwoorde AI-toepassingen. De toekomst van AI vraagt daarom om een evenwichtige benadering waarin privacybescherming en technologische vooruitgang hand in hand gaan. Het is essentieel dat beleidsmakers deze balans bij het maken van toekomstige regelgeving weten te vinden, zodat AI niet alleen krachtig en innovatief is, maar ook rechtvaardig.
[1] ‘Artificial intelligence and civil liability’, European Parliament, juni 2020.
[2] ‘AI-wet tast Europese concurrentiepositie aan’, Tijd.be, juni 2024.
[3] ‘Alibaba launches over 100 new AI models, releases text-to-video generation’, CNBC, 19 September 2024.
[4] ‘Caution: Use of AI chatbot may lead to data breaches’, Autoriteit Persoonsgegevens, 6 augustus 2024.
[5] ‘Belastingrecht en technologie: Fiscale monografieën nr. 176: De trade-off tussen data en AI leidt tot een trade-off tussen privacy en AI’, Belastingrecht en technologie (FM nr. 176), Bomer et. al., 20 juli 2022.
The post De spanningen tussen privacyregelgeving en de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie appeared first on Bulletineke Justitia.