Wat weet een groep van oude, grijze bestuurders nou over de voetbalkwaliteiten van een jonge Argentijn? Dat is een vraag die veel rondging in de Amsterdamse kroegen eind augustus van dit jaar, nadat de Raad van Commissarissen (RvC) last minute de transfer van Argentijns international Lucas Ariel Ocampos naar Ajax blokkeerde. Later kwam Ocampos, na akkoord van diezelfde RvC, toch over naar de Amsterdamse voetbalclub via een huur-constructie. Wie maakt nu eigenlijk écht de dienst uit in de Johan Cruijff ArenA?
Transfer Ajax
De 28-jarige Lucas Ocampos was eind augustus al gearriveerd in Amsterdam, nu de transfer al zo goed als rond leek te zijn. Toch trapte de RvC van Ajax op de rem, toen de technische leiding op het punt stond de Argentijns international voor twintig miljoen aan de selectie toe te voegen.[1] Sevilla FC, de club waar Ocampos tot voor kort voor uitkwam, wilde kosten wat kost Ocampos de bons geven en zo kwamen de twee clubs toch tot een huurconstructie met een optie tot koop. Dit alles een paar minuten voor het sluiten van de Nederlandse transfermarkt. Een enorm chaos op een doorgaans al hectische dag.
“Ik heb nog nooit een zak geld een goal zien maken.” – J. Cruijff
Ajax boekte over het seizoen 2021/22 een nettoverlies van 24,3 miljoen euro.[2] Dat klinkt veel, en dat is het ook. Zo veel zelfs dat dit het slechtste resultaat in twintig jaar blijkt voor de Amsterdamse voetbalclub.[3] Er kunnen daarom vraagtekens gezet worden bij een transfer van twintig miljoen euro, zo dacht ook de RvC. Maar hoeveel weet zo’n RvC nou werkelijk van de voetbalkwaliteiten van talenten? Wellicht haalt Ajax voor twintig miljoen een tweede Lionel Messi in huis, of nog een stapje hoger, de nieuwe Cristiano Ronaldo.[4] Natuurlijk is dit een beetje een flauwe, ietwat retorische, vraag. De RvC gaat niet over de selectie van talenten en hoeft daar al helemaal niet over te oordelen; daarvoor zoekt een peloton aan scouts velden over de hele wereld af. Toch kan de RvC wel degelijk hun steenharde oordeel vellen én opleggen over het wel of niet vastleggen van talenten. Maar is het wel wenselijk dat een groep oud-bestuurders en -advocaten[5] dusdanig vergaande bevoegdheden heeft bij een sportclub als Ajax?
De Rv.. wat?
Om duidelijkheid te krijgen over het optreden van de RvC en haar bevoegdheden daartoe, kan een introductiecollege ‘Raad van Commissarissen’ geen kwaad. De RvC houdt toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden onderneming.[6] Simpel gezegd het toezicht houden op en adviseren van het bestuur. In beginsel is een onderneming niet verplicht een RvC in te stellen, maar dit kan wel verplicht worden (zie bijvoorbeeld de structuurvennootschappen[7] en beursgenoteerde bedrijven). Het gevaar bij een vennootschap is dat het vaak om enorme ondernemingen gaat en zo veel macht/invloed komt te liggen bij de ‘baas’ van het bedrijf. Een verplichte RvC omkleed daarmee een wenselijke controlepost op die macht. Wie die baas is vormt nog een tweede probleem. Dit zijn vaak veel verschillende aandeelhouders. Daarom worden vier partijen gecreëerd: (i) De aandeelhouders, deze groep brengt geld in en krijgt een deel van de winst in de vorm van dividend.[8] (ii) De ondernemingsraad, komt op voor de belangen van het personeel.[9] (iii) Het bestuur, gaat over het voeren van de dagelijkse leiding en het bepalen van de strategie, dus het draaiende houden van de onderneming.[10] (iv) En tot slot de RvC, die verantwoordelijk is voor toezicht op het bestuur.[11]
Het achterliggende doel van zo’n RvC is mede om het bestuur scherp te houden. Eigenlijk is het bestuur de enige partij die fulltime bezig is met de onderneming. Om te zorgen dat de belangen van de onderneming juist behartigd worden en risico’s beperkt blijven, dient de RvC mee te denken. De RvC hoeft vaak enkel goed te keuren of af te wijzen, maar heeft ook de bevoegdheid bestuurders te schorsen of zelfs te ontslaan.[12] Het bestuur moet de RvC dan ook zeker niet onderschatten. De wet bepaalt dat het bestuur de RvC minimaal één keer per jaar op de hoogte moet stellen van de hoofdlijnen omtrent het beleid.[13] Wanneer het bestuur geen of gebrekkige strategie heeft kan de RvC maatregelen nemen, denk aan de hiervoor genoemde schorsing of ontslag. De RvC heeft naast zijn wettelijke bevoegdheden ook een sociale impact in de onderneming. Zo stapte technisch directeur De Jong medio september van dit jaar op nadat de RvC het vertrouwen in hem had verloren.[14] Waarmee de sterke invloed van een RvC nogmaals benadrukt wordt.
Leuk die RvC, maar moeten we dat wel willen?
Na deze korte les ondernemingsrecht kunt u twee dingen denken: goed dat de RvC er is, zo blijft de macht gescheiden en worden de beslissingen wel overwogen genomen, of wat weet die RvC nou echt van de bedrijfsvoering, die krijgen één keer per jaar informatie en zijn amper aanwezig. Uiteraard behoeven deze twee uitersten een nuance en zoals wel vaker in het recht moet gekeken worden naar de omstandigheden van het geval. Echter, het is belangrijk te onthouden dat de RvC zich niet bezighoudt met de dagelijkse bezigheden van de onderneming, enkel de grote lijnen en beslissingen met veel impact.[15] Als we kijken naar de statuten en het reglement van Ajax worden regels omtrent het transferbeleid gegeven. Het reglement bevat een bepaling waarin de goedkeuring van voetbaltransacties van meer dan een miljoen moeten worden goedgekeurd door de RvC.[16]
Dus om terug te komen op de eerdere retorische vraag; nee, de RvC weet (in de regel) niet veel van de voetbalkwaliteit van een speler, maar heeft wel degelijk wat te vinden van een eventuele transfer. En dat is ook niet gek. De RvC bestaat, zoals hiervoor al genoemd, uit oud-bestuurders en -advocaten. In de regel sterke vakmensen. Hoewel deze wellicht enkel affiniteit met voetbal hebben en niet hoeven te fungeren als scout, weten zij wel degelijk wat van gezonde bedrijfsvoering. Een onderneming als Ajax, welke een jaarlijkse omzet geniet van 189,2 miljoen (!),[17] is gebaad bij een correcte bedrijfsvoering. Het is goed om te beseffen dat we het hier niet hebben over de plaatselijke kelderklasse vereniging; AFC Ajax NV is een grote en krachtige vennootschap. Met deze omvang komt de nodige verantwoordelijkheid kijken, welke nageleefd dient te worden. Een vakbekwame RvC kan hierin bijstaan en zorgen dat de juiste beslissingen worden gemaakt.
Om terug te komen op de botsing tussen het Ajax-bestuur en de RvC. Lucas Ocampos had twintig miljoen euro moeten kosten met een salaris van 1.6 miljoen euro op jaarbasis. Tot nu toe is de Argentijnse aanvaller negen keer uitgekomen (247 minuten) voor het eerste team van Ajax, waarbij de vleugelflitser nog geen enkele goal of assist heeft weten te maken. Een snelle rekeningsom toont dat op het moment van schrijven de kosten van de transfer op hadden gelopen naar €87.449,39 per speelminuut van Ocampos, en dat zonder enig goalbetrokkenheid. Men kan dan ook stellen dat het blokkeren van de transfer wel degelijk de juiste was. Ondanks de wellicht geringe voetbalkennis bij de commissarissen, behoedde de RvC met zijn ingrijpen dat Sevilla FC sneed naar Joodse wet.
[1] J. Inan, ‘Ajax haalt Lucas Ocampos toch nog binnen: niet voor 20 miljoen, maar op huurbasis.’ AD.nl 1 september 2022.
[2] ‘Ajax maakt jaarcijfers 2021/2022 bekend: verlies van 24,3 miljoen’, NOS Voetbal 27 september 2022.
[3] T. Knipping, ‘Een nadere blik op het miljoenenverlies van Ajax’, Voetbal International 28 september 2022.
[4] E. le Roi, ‘Five Reasons Why Cristiano Ronaldo Is Better Than Messi.’, Bleacher Report 30 september 2017; S. Das, ‘13 Reasons Why Cristiano Ronaldo Is Better Than Lionel Messi!’, Sport Browser 21 augustus 2022; E. S. Chukwuemeka, ‘5 Reasons Why Ronaldo Is Better Than Messi’, Scholarly 11 april 2021.
[5] Ajax-organisatie: Vereniging en vennootschap – Ajax.nl. (z.d.).
[6] Zie art. 2:140 lid 2 BW. Voor de verwijzingen naar artikelen van het BW zal ik mij toespitsen op de artikelen voor de naamloze vennootschap, nu AFC Ajax een NV betreft.
[7] Voor vereisten zie art. 2:153 lid 2 BW.
[8] Zie Afdeling 2, Titel 4, Boek 2 BW.
[9] Zie Gerechtshof Amsterdam 1 juli 2016, ECLI:NL:GHAMS:2016:2766.
[10] Zie art. 2:162 BW.
[11] Zie art. 2:158 lid 1 BW.
[12] Zie art. 2:162 BW.
[13] Zie art. 2:141 lid 2 BW.
[14] K. Greven, ‘Rvc grijpt in bij PSV, dat op zoek moet naar een nieuwe technisch directeur’, NRC 18 september 2022.
[15] Zie art. 2:141 lid 2 BW en art. 2:162 BW.
[16] Statuten AFC Ajax NV, Amsterdam 1 december 2020.
[17] AFC Ajax NV, Jaarverslag 2021/2022.
The post Alle neuzen dezelfde kant op: de invloed van de RvC in een voetbalclub appeared first on Bulletineke Justitia.