Hier zit een fiscaal luchtje aan..

Hmm, koffie. Ruikt u de heerlijke aroma’s al? Op de vroege ochtend kan menig Nederlander de verleiding van een bakkie Starbucks’ koffie niet weerstaan. But those Starbucks beans don’t come cheap, aangezien Starbucks misschien ten minste twintig miljoen euro terug zal moeten betalen aan de Nederlandse belastingdienst.[1] De Europese Commissie rook een onaangenaam luchtje, ditmaal dus helaas geen zalige koffiearoma’s en is na een grondig onderzoek tot de conclusie gekomen dat er sprake is van illegale staatssteun. In dit artikel zal beknopt toegelicht worden wat het feitencomplex is, wat staatssteun eigenlijk is en waarom er in casu volgens de Europese Commissie sprake is van illegale staatssteun.

Feitencomplex

U heeft zich mogelijk wel eens afgevraagd wat Starbucks’ koffie zo uniek en voortreffelijk van smaak maakt. Daar kan ik helaas geen uitsluitsel over bieden. Wat ik echter wel met zekerheid kan zeggen is dat bepaalde fiscale praktijken binnen de Starbucksgroep volgens de Europese Commissie niet door de beugel kunnen.[2] Kort en eenvoudig samengevat, in tegenstelling tot het naar mijn mening onleesbare officiële document, is de situatie als volgt:
Ten eerste kocht Starbucks Manufacturing EMEA BV (de Nederlandse koffiebranderij van Starbucks) haar groene koffiebonen in bij de Zwitserse Starbucks Coffee Trading SARL voor een welgetelde verdrievoudiging van de kostprijs.
Ten tweede betaalde Starbucks Manufacturing EMEA BV zogenoemde royalty voor de wijze van koffiebranden ofwel de intellectuele eigendomsrechten op de koffiebonen aan Alki (een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde vennootschap binnen de Starbucksgroep), waardoor de te betalen vennootschapsbelasting kunstmatig laag werd gehouden. Het door de Starbucks Manufacturing EMEA BV uitgegeven geld bleef aldus binnen de Starbucksgroep, terwijl nergens door de leden van Starbucksgroep in Zwitserland of het Verenigd Koninkrijk over dit bedrag vennootschapsbelasting werd afgedragen.

Visie van de Europese Commissie

De Europese Commissie heeft twijfels over de verrekenprijs van de koffiebonen die de winst van Starbucks Manufacturing EMEA BV drukt, aangezien over deze hoge verrekenprijs aldus in Nederland geen vennootschapsbelasting wordt betaald en in Zwitserland ook niet. Daarnaast vindt de Commissie het twijfelachtig dat de in werkelijkheid sterk wisselende hoogte van de royalty voor het koffiebranden in de fiscale ruling daarentegen heeft geresulteerd in een vast bedrag dat afgetrokken kan worden van de belastbare grondslag.[3] De wisselende werkelijke waarde van de royalties komt aldus niet terug in de fiscale ruling.[4] Het gevolg is dat de belastingdruk van Starbucks jaarlijks met zo’n twintig à dertig miljoen euro verlaagd werd door de fiscale ruling die ze met de fiscus hadden.

Staatssteun ex art. 107 VWEU

Om meer inzicht te verkrijgen in staatssteun is art. 107 VWEU van cruciaal belang. Gesproken kan worden van illegale staatssteun indien aan de volgende cumulatieve vereisten is voldaan:

  • 1. De maatregel moet aan de staat toe te rekenen zijn en met staatsmiddelen zijn bekostigd: de fiscale ruling van de Nederlandse belastingdienst verlaagde de fiscale verplichtingen – i.e. de betaling van vennootschapsbelasting – van Starbucks;
  • 2. Niet-marktconform voordeel: Het financieel voordeel, namelijk verlaagde afdracht van vennootschapsbelasting, mag niet onder normale omstandigheden in de markt voorkomen. Ondernemingen in een juridisch en feitelijk vergelijkbare positie op de markt genieten niet hetzelfde voordeel.[5]
  • 3. Selectief voordeel, ofwel een voordeel dat een enkele of selecte groep ondernemingen geniet zoals hier het geval is met Starbucks Manufacturing EMEA BV;[6]
  • 4. Het voordeel moet de mededinging (dreigen te) vervalsen: De winst is kunstmatig laag gehouden door Starbucks door verrekenprijzen te hanteren die niet overeenkomen met de economische realiteit, dit geldt voor zowel de verrekenprijzen als voor de royaltybetalingen.[7] Dit leidt tot het vermoeden dat er sprake is van belastingontwijking in onredelijke mate.[8]
  • 5. Het voordeel moet het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloeden. Starbucks Manufacturing EMEA BV hoeft minder vennootschapsbelasting af te dragen vanwege een fiscale ruling, waardoor zij sterker wordt in haar concurrentiepositie en dit is ongunstig voor de interne markt.

Momenteel is er een formele onderzoeksprocedure gaande ex art. 108 lid 2 VWEU en heeft de Commissie inlichtingen gevraagd van de Nederlandse autoriteiten. De Commissie heeft te kennen gegeven dat ze naar meer fiscale rulingpraktijken grondig onderzoek zal doen.[9] De resultaten uit dit onderzoek naar staatssteun aan Starbucks zal mogelijk grote gevolgen hebben voor de fiscale afspraken die Nederland met andere internationale ondernemingen heeft. Mocht de conclusie van de procedure zijn dat er sprake is van illegale staatssteun kan Nederland de Commissie voor het Europees Hof van Justitie (hierna: HvJ EU) dagen op grond van art. 263 VWEU. Een dergelijke procedure zal jaren in beslag nemen. Hierbij is de kans aanwezig dat het HvJ EU in het belang van de volle werking van het Unierecht de Commissie in het gelijk stelt. Mededingingszaken worden uiterst serieus genomen binnen de Europese Unie, aangezien het de interne markt en haar functioneren in de kern raakt. Er is aldus mogelijk weinig ruimte voor het optimisme van staatssecretaris van Financiën E. Wiebes dat er geen sprake zou zijn van illegale staatssteun.[10] Mocht Nederland in het ongelijk gesteld worden, dan zal Starbucks hoogstwaarschijnlijk de Nederlandse staat aansprakelijk willen stellen voor deze onrechtmatige fiscale ruling waar zij haar zekerheid aan ontleende.

Al met al lijkt er nog lang geen einde te zijn aan deze zaak en kan het vooralsnog alle kanten op: wel of geen illegale staatssteun? Spannend, toch? Wij houden u op de hoogte!

UPDATE: De Nederlandse staat heeft besloten in beroep te gaan tegen het besluit van de Commissie inzake de Starbuckskwestie. Hier vindt u de link naar de kamerbrief waarin Minister van Financiën Dijsselbloem en Staatssecretaris van Financiën Wiebes te kennen geven dat ze het oneens zijn met het besluit van de Commissie en jurisprudentie van het Hof wensen. Deze jurisprudentie zou meer helderheid moeten bieden over de verenigbaarheid van fiscale rulings met internationale ondernemingen met art. 107 VWEU.

[1] http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-5880_nl.htm.
[2] Publicatieblad van de Europese Unie, C 460/03, 19 december 2014, 57e jaargang. P. 11-39.
[3] Publicatieblad van de Europese Unie, C 460/03, 19 december 2014, 57e jaargang. P. 12.
[4] ‘Fiscale ruling’ wil zeggen: een afspraak die de belastingplichtige – Starbucks Manufacturing EMEA BV  – maakt met de fiscus. Een dergelijke afspraak kent een gelding van vijf jaren.
[5] Publicatieblad van de Europese Unie, C 460/03, 19 december 2014, 57e jaargang. P. 31.
[6] Publicatieblad van de Europese Unie, C 460/03, 19 december 2014, 57e jaargang. P. 31.
[7] Bij het bepalen van de royaltybetalingen werd aangegeven dat het ging om activiteiten van Starbucks Manufacturing EMEA BV met een laag risico – dus een stabiel bedrag zonder schommelingen – waardoor een aantrekkelijk laag vast tarief vastgesteld kon worden, terwijl in werkelijkheid de betalingen sterk varieerden. Bij de verrekenprijzen werd er ook niet voldaan aan het zakelijkheidsbeginsel, aangezien er volgens de Commissie geen vergelijkbaar financieel en commercieel resultaat bereikt zou worden wanneer er onafhankelijke ondernemingen betrokken waren geweest in plaats van verbonden ondernemingen zoals de leden van de Starbucksgroep.
[8]C(2014) 3626, 11-06-2014, t.a.v. toenmalige minister van Buitenlandse zaken Timmermans.
[9] Meijburg & Co., Europese Commissie kondigt grootschalig staatssteunonderzoek aan naar fiscale rulingpraktijken in lidstaten van de Europese Unie. December 2014.
[10]http://www.nu.nl/economie/3928541/brussel-onderzoekt-nederlandse-staatssteun-starbucks.html.

Reageer op dit bericht

Uw browser is niet meer van deze tijd!

Update uw browser om optimaal van deze website (en vele anderen) te genieten Nu updaten!

×